توزیع فضایی بیماری کم خونی در جمعیت دانش آموزی استان فارس

چکیده آهن ازجمله ریزمغذی هایی است که کمبود آن در سطح وسیعی از جهان به خصوص در کشورهای درحال توسعه مشاهده می شود. اگر چه کم خونی علل مختلفی دارد ولی قریب 50 درصد از کم خونی ها ناشی از، کمبود آهن است. شدیدترین پیامد تخلیه آهن بدن کم خونی ناشی از کمبود آهن می باشد که هنوز هم به عنوان شایع ترین کمبود تغذیه ای در دنیا مطرح است. افزایش نیاز و عدم تأمین آن، دریافت ناکافی، نارسایی در جذب و انتقال آهن، دفع فیزیولوژیکی از طریق عادت ماهیانه و خونریزی حاد و مزمن، عفونت انگلی نسبت به کرم های قلاب دار، عفونت های حاد و مزمن نظیر مالاریا، سل و ایدز، سایر کمبودهای تغذیه ای نظیر کمبود ویتامین آ، ب 12، اسید فولیک، ریبوفلاوین و مس، استفاده از داروها و ابتلا به برخی سرطان ها از علل این نوع کم خونی هستند. کمبود آهن در دانش آموزان می تواند منجر به تأخیر رشد جسمی، اختلال در تکامل مغزی، کاهش بهره هوشی، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی شود. همچنین مقاومت بدن در برابر عفونت ها کاهش یافته و فرد مبتلا به کمبود آهن بیشتر به بیماری مبتلا شده و دوره ی بیماری در او طولانی تر است. این رساله حاصل کاری تحقیقی در استان فارس است که با استفاده از گزارشات و منابع آماری مربوط به اداره کل آموزش و پرورش استان فارس، واحد بهداشت مدارس معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و سازمان جهاد کشاورزی استان فارس انجام شده است؛ و قصد دارد با برقراری ارتباطی معنی دار بین شاخص ابتلا به بیماری کم خونی در دانش آموزان و کمبود عنصر آهن و مس محیطی در خاک های زراعی، نسبت به تأثیر این کمبود در بروز بیماری مبادرت نماید. به منظور پیشبرد روند تحقیق، شاخص ابتلا به بیماری کم خونی در استان فارس به تفکیک شهرستان های استان، با استفاده از نرم افزار اکسل مشخص شد، و با استفاده از نرم افزار جی آی اس نقشه های توزیع فضایی و پهنه بندی بیماری کم خونی تهیه شد، سپس نقشه های کمبود مس و آهن محیطی زمین های زراعی استان فارس با روش های زمین آماری و تکنیک کریچینگ تهیه شد و در نهایت به بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، با توجه به نقشه های تهیه شده و نتیجه گیری پرداخته شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که: شیوع کم خونی در بین دانش آموزان مدارس استان فارس متفاوت می باشد که با توجه به گستردگی این استان در طول و عرض جغرافیایی و تفاوت های تغذیه ای، فرهنگی، اقتصادی و جغرافیایی قابل توجیه می باشد. ترسیم نقشه های توزیع فضایی بیماری کم خونی و نقشه های کمبود آهن و مس محیطی در زمین های زراعی نشان می دهد که اگر چه عوامل متعددی در بروز کم خونی موثر می باشد، اما میزان آهن و مس در خاک های زراعی که موجب انتقال آن به چرخه غذایی گیاه، حیوان و انسان می شود با بروز بیماری کم خونی و کم خونی فقر آهن در ارتباط می باشد. پراکندگی شدت بیماری با کمبود آهن و مس محیطی در ارتباط بود.